Kościół św. Karola Boromeusza
Kościół św Karola Boromeusza, jest parafialnym kościołem dla cmentarza Stare Powązki.
Historia świątyni:
Pierwszy, drewniany kościół wybudowano na koniec XVIII wieku, kiedy to z fundacji Króla Stanisława Poniatowskiego założono cmentarz. Kościół wyświęcono 21.10.1792 roku, po niespełna półrocznej budowie. Była to skromna budowla, jednonawowa, która pełniła również rolę kostnicy. Z historycznych informacji wynika, że wewnątrz były 3 ołtarz, dla każdej z parafii – św. Jana, św. Andrzeja i Najświętszej Marii Panny, przy których to zlikwidowano wcześniej istniejące nekropolie.
Pierwsza rozbudowa:
W XIX wieku, w związku z zamknięciem kolejnych cmentarzy – Świętokrzyskiego i Ujazdowskiego, większość pochówków w Warszawie odbywała się na Powązkach. Był to powód pierwszej rozbudowy kościoła w 1849 r. Projekt większej świątyni zaprojektował Alfons Kropiwnicki. Budynek został wydłużony, w ścianie południowej wybito okna, których wcześniej nie było, aby promienie słoneczne nie docierały bezpośrednio do wnętrza. Kościół wzbogacił się o odnowione piękne ołtarze i trójstronne schody wejściowe.
Druga rozbudowa:
Kolejne powiększanie cmentarza i wzrost liczby pochówków, spowodowały, że znów świątynia okazała się zbyt mała. W latach 90.XIX postanowiono ponownie oficjalnie rozbudować. Władze carskie nie zgodziłyby się na budowę nowego kościoła w mieście, dlatego rozbudował była pretekstem do postawienia nowego gmachu. Nowy kościół św. Karola Boromeusza wzniesiono według projektów Józefa Piusa Dziekońskiego, a ze starych murów pozostawiono głównie fasadę. Na planie krzyża łacińskiego wzniesiono trzy nawową świątynię, ozdobioną kopułą na skrzyżowaniu nawy z transeptem. Dobudowano dwie strzeliste wieże, na których zawisły dzwony, a szczyt fasady przyozdobiono Aniołem wzywającym na Sąd Ostateczny.
Rozbudowa i powiększenie świątyni, wiązała się z likwidacją grobów, które zlokalizowane były przy murach starego budynku. Szczątki te przeniesiono do piwnic, w których powstały katakumby. Pochowano tam m.in. dostojników kościelnych, czy Jana Kilińskiego – słynnego warszawskiego szewca, który poprowadził lud warszawy do walki podczas Insurekcji Kościuszkowskiej. Wojciech Bogusławski – ojciec Teatru Narodowego również spoczął w podziemiach kościoła. Dziś tylko epitafia na ścianach zewnętrznych upamiętniają wybrane osobistości. Nową świątynię wyświęcono w roku 1900.
Kościół św Karola Boromeusza podczas wojny:
Największe straty Kościół św. Karola Boromeusza odniósł podczas Powstania Warszawskiego, kiedy to zbombardowany w wyniku ostrzału artyleryjskiego spłonął. Pożar był tak potężny, że zawaliła się kopuła, zniszczony został dach i organy, a dzwony się stopiły. Przetrwały, na szczęście, malowidła pod kopułą przedstawiające 4 Ewangelistów, ołtarze z obrazami, ambona, a także krucyfiks. Jedynymi przedmiotami liturgicznymi, które przetrwał wojnę było metalowe cyborium i monstrancja, którą uratował kościelny, zakopując ją w węglu pod kościołem.
Odbudowa:
Kościół św. Karola Boromeusza odbudowano w latach 50 XX w. Przywrócono wcześniejszą bryłę i wystrój wnętrz, jednak nie udało się odtworzyć wszystkich polichromii. Prace nadzorował architekt Stanisław Marzyński, który czuwał, aby świątynia uzyskała kształt i wystrój przedwojenny. W roku 1978 erygowana została parafia, również pod tym samym wezwaniem – Świętego Karola Boromeusza. Pierwszym proboszczem parafii został Ks. Stefan Niedzielak, który jako kapelan Rodzin Katyńskich, na północnej ścianie wzniósł Sanktuarium Poległych i Pomordowanych na Wschodzie.